نكات برجسته،وظایف دولت درخصوص حوزه آموزش در اصول10ـ24ـ42ـ62ـ130ـ131ـ132 قانون اساسی جمهوری تركیه به شرح ذیل لحاظ گردیده است:
اصل 42ـ هیچكس از حق آموزش وپرورش محروم نخواهد شد، میزان حق آموزش به وسیله قانون مشخص و معین خواهد شد. آموزش و پرورش در راستای اصول و اصلاحات آتاتورك، براساس دانشروز و روشهای آموزشی، تحت نظارت و كنترل دولت انجام خواهد شد. مؤسسات آموزش و پرورش كه مخالف این اصول باشند تأسیس نخواهد شد.
آزادی آموزش وپرورش شخص را از وفاداری به قانون اساسی مبری نمیكند،چراكه آموزش ابتدایی برای تمامی شهروندان مذكر ومؤنث اجباری است و در مدارس دولتی رایگان میباشد.
اصول مدیریتی مدارس خصوصی ابتدایی و متوسطه به وسیله قانون تعیین میشود تابا استانداردهای تعیین شده برای مدارس دولتی هماهنگ باشد. دولت بورس و دیگر كمك هزینهها را برای دانشآموزان با استعدادی كه امكانات مالی برای ادامه تحصیل را ندارند فراهم خواهد كرد.
دولت اقدامات لازم برای تعلیم افرادی كه نیازمند آموزش خاص هستند را انجام خواهد داد تا چنین افرادی را بهصورت عضو مفیدی ازجامعه در آورد.
آموزش، پرورش،تحقیق و مطالعه تنها فعالیتهایی هستند كه در مؤسسات آموزش و پرورش باید انجام شود. این فعالیتها به هیچ وجه نباید مختل شود. هیچ زبانی غیر از تركی بهعنوان زبان مادری به شهروندان تركیه در هیچ مؤسسه آموزش و پرورش تعلیم داده نخواهد شد.
زبآنهای خارجی كه در مؤسسات آموزش و پرورش تعلیم داده میشوند وقوانینی كه مدارسی اینچنین باید رعایت كنند راقانون معین میكند.
سازماندهی دوباره به شكلی اساسی در زمینة آموزش از طریق قانون یكپارچه سازی آموزش در سوم مارس 1924 انجام شد. خصوصاً با ساختن تمامی مدارس عضوی دنباله رو از وزارت آموزش ملی این تمامیت در تعلیم محقق شد. اصول این قانون از این قرار است:
اصل 1ـ تمامی مؤسسات آموزشی و پرورشی در تركیه باید تابع وزارت آموزش ملی باشند.
اصل 2ـ تمامی مدارسی كه بوسیله وزارت دادگستری و وزارت تأسیسات یا مؤسسات خصوصی اداره میشدند، تابع وزارت آموزش ملی شده اند.
اصل3ـ سهم بودجه مدرسههای تحت نظارت وزارت دادگستری و مؤسسات خصوصی به بودجه وزارت آموزش ملی منتقل خواهد شد.
اصل 4ـ وزارت آموزش ملی، هئیت علمی الهیات در دانشگاه را به وجود خواهد آورد تا متخصصین مذهبیتربیت كنند و مدارس جداگآنه ای برای پرورش كارگزاران كه مسئول امور مذهبیبهعنوان امام و واعظ (سخنران) باشند تربیت خواهد كرد.
اصل 5 ـ از تاریخ تصویب این قانون مدارس متوسطه و دبیرستآنهای ارتش كه تحت نظر وزارت دفاع بودهاند و شیرخوارگاههای تحت نظارت وزارت بهداشت،تابع وزارت آموزش ملی خواهند بود. شكل همكاری اعضا علمی مدارس متوسطه و دبیرستآنهای نظامی تغییر خواهد كرد و بین وزارتخانههایی كه این اعضاء متعلق به آن خواهند بود هماهنگی برقرارخواهد شد در حالیكه معلمانی كه عضو ارتش هستند ارتباط خود را تا آن وقت حفظ خواهند كرد.
اصل 6 ـ این قانون از زمان انتشارش لازم الاجرا میباشد.
اصل 7ـ هیئت دولت مسئولیت اجرای این حكم را بر عهده دارد.
- قانون222آموزش و پرورش ابتدایی كه بر آموزش ابتدایی به عنوان نظامی كامل دلالت دارد. قانون1739آموزش ملی(مصوب سال1973)،كه قانون2842(مصوب18ژوئن1989)وقانون 4306(مصوب 16 اوت 1997)در تبصره آن آمده اند، بر اهداف عام و خاص، اصول پایدار، ساختار كلی ،مؤسسات از هر نوع و در هر سطحی، آموزش كاركنان ، ساختمان و امكانات مدارس ، مواد و تجهیزات آموزشی و وظایف و مسئولیتهای حوزة آموزش و پرورش اشاره دارد.
- قانون 3308 آموزش حرفه ای و كارآموزی (مصوب 5 ژوئن1986 ) در جهت بهبود نظام آموزش فنی و حرفه ای.
- قانون 625 آموزش خصوصی (مصوب6 اوت 1995) درخصوص تأسیس و عملكرد مؤسسات آموزشی خصوصی
- قانون 2916 آموزش كودكان استثنایی (مصوب 1983) و (قانون573 مصوب 1997) ویزه خدمات آموزش استثنایی
- قانون 2547 آموزش عالی ( مصوب نوامبر 1981 ) ویزه اصلاح نظام آموزش عالی
یكی از مشخصه های قابل توجه قانون مذكور این است كه به ادغام مؤسسات آموزش عالی نظیر مدارس تربیت معلم و مؤسسات آموزش عالی منتهی گردید.
- مطابق قانون 4306 ( مصوب 1997 ) ، مدت زمان دورة تحصیل اجباری برای تمام كودكان 6 تا 14 ساله 8 سال است .
قوانین آموزش ابتدایی
از جمله مهمترین قوانین مراكز آموزش ابتدایی تركیه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
قانون شماره 222
قانون آموزش و پرورش ابتدایی شماره 222، آموزش ابتدایی در كشور تركیه را به شیوه ای نظام مند و به هم پیوسته مطرح میكند. مراكز آموزش ابتدایی، ساختمان وتجهیزات مدارس، منابع مالی، هزینهها و برنامه ریزی تحصیلی برای مدارس ابتدایی در این قانون مشخص شده است.
قانون شماره 4306
قانون شماره 4306 درتعدیل قانون آموزش پایه شماره 1739
به موجب این قانون با شروع سال تحصیلی98- 1997 دوره آموزش اجباری، هشت سال مداوم خواهد بود. از طریق این قانون (شماره 4306) كارهای زیر اجباری است:
مؤسسات آموزش ابتدایی شامل هشت سال خواهد بود. این مدارس آموزش مستمر را ارائه خواهند كرد و فارغ التحصیلان این مدارس مدرك دیپلم ابتدایی خواهند گرفت.
ـ اصطلاح مدرسه ابتدایی ومدرسه متوسطه كه بهصورت جداگانه بوده اند درقوانین شماره 222 و 2739 و 3308 با اصطلاح «مدرسه آموزش ابتدایی» جایگزین خواهد شد.
ـ دانشآموزانی كه با موفقیت كلاسهای آمادگی را گذراندهاند كه آموزش در بعضی از كلاسهای آن به زبان خارجی است و همچنین دانشآموزانی كه حق شركت در این برنامه را در سال تحصیلی 98ـ1997 داشته اند، آموزش اجباری خود را در این مدارس به پایان خواهند رساند.
ـ سیستم آموزش ملی به روشی سازماندهی خواهد شد كه هدایت دانشآموزان در راستای علائق و استعدادهایشان را بهعهده بگیرد.
ـ ارائه سرویسهای مشاوره ای،درجهت ارائه اطلاعات اولیه درباره آینده شغلی مدارس آموزش متوسطه به دانشآموزان نیمه دوم سال آخر ابتدایی تا به دانشآموزان درتصمیمگیری صحیح در مورد انتخاب شغل كمك كند.
ـ برای افرادی كه آموزش ابتدایی را تمام كرده و میخواهند بهعنوان داوطلب متقاضی تا قبل از دوره كارآموزی تعلیم ببینند، امكانات فراهم خواهد شد. شخص میباید چهارده ساله باشد و دوره ابتدایی را به پایان رسانده باشد تا بتواند در دورههای مهارتیشركت كند.
ـ كمكهای اهدایی حوزه آموزش ازمحل مبادلات تجاری جمع آوری خواهد شد تا برای هزینههای آموزش ابتدایی مورد استفاده قرار گیرد.
قوانین آموزش حرفهای
از جمله مهمترین قوانین مراكز آموزش حرفه ای می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
قانون شماره 3308
قانون آموزش حرفهای ومهارتی شماره 3308 پنجم ژوئن1986 به منظور فائق آمدن برمسائل مربوط به اشتغال، وسایل و سرمایه درحرفة رسمی و آموزش فنی و حرفهای به مرحله اجرا در آمد.
همزمان با قانون آموزش فنی و حرفهای شماره3308 درخصوص ارزیابی پیشرفت سیستم آموزش فنی و حرفهای هماهنگ با وضعیت كشور تركیه ، ابتكاراتی بهعنوان اصلاحات ، معرفی شده و سیستمی ایجاد گردید كه در آن دانشآموزان میتوانند آموزش حرفهای خود را از طریق همكاری بین مدرسه و صنعت به پایان برسانند. به موجب این قانون، دانشآموزان آموزش نظری را دو روز در هفته در مدارس میگذارنند و آموزش كاربردی را به مدت سه روز در هفته در مؤسسات میگذارنند. مؤسسات به اینگونه دانشآموزان كه دوره مهارت یابیرا میگذرانند حقوق میپردازندكه معادل سی درصد حداقل حقوق رسمی است. دانشآموزان همچنین به وسیله منابع مالی وزارتخانه بیمه هستند.
قوانین آموزش عالی
ازجمله مهمترین قوانین آموزش عالی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
1- حكم آموزش ملی شماره 1739 مصوب سال 1973
2- حكم آموزش عالی شماره 2547 مصوب سال 1984 ویزه دانشگاههای خصوصی
3- حكم آموزش ملی شماره 4306 مصوب سال 1997
4- حكم شماره 4702 درخصوص دستیابیبه برنامههای آموزش عالی دو ساله بدون امتحان ورودی برای فارغ التحصیلان دبیرستآنهای فنی حرفهای مصوب سال 2001
5- حكم آموزش خصوصی شماره 625 مصوب سال 1995ویزه مؤسسات دانشگاهی خصوصی
6- حكم شماره130 كه به منظور آموزش نیروی كار، تحت سیستم اصول آموزش و پرورش كنونی و برطرف كردن نیازهای كشور، به تاسیس دانشگاهها منجر می گردد.